του Στέλιου Ράμφου

Thessaloniki 01-07-2006

Μυθικό αίσθημα και ιστορικότης ακόμη δεν αρμονίσθηκαν στον εθνικό μας βίο. Έτσι θα συνώψιζα το ελληνικό πρόβλημα. […] Κατά βάθος συγκρούονται η ιδέα μας για τα πράγματα και τα ίδια τα πράγματα.

Δρούμε και αντιδρούμε εν πολλοίς ανοιχτοί στην ψευδαίσθηση. Η αλήθεια μας δυσκολεύει, ενώ μας ανακουφίζει η χίμαιρα. Εξ ου και η εμμονή στα πολωτικά σχήματα εις βάρος του συναμφότερου και του διφορούμενου. […]

Δεν ξέρουμε που πάμε, επειδή δεν αποφασίζουμε τι θέλουμε, οπότε μας λείπει η αυτοπεποίθηση και νιώθουμε ανασφαλείς. Το μόνο μέλλον που αναγνωρίζουμε θα έρθει απρόσκλητο και είναι η Δευτέρα παρουσία, ενώ το παρελθόν υπάρχει για να το λιβανίζουμε με τρόπο που δεν διαφέρει από εξορκισμό. Συρρικνώνουμε, έτσι, την πρωτοβουλία μας σε σπασμωδικές κινήσεις της στιγμής, τις οποίες πληρώνουμε πανάκριβα. Μια πολιτική με συνείδηση αποστολής δεν θα ανεχόταν κάτι τέτοιο. […]

Thessaloniki 30-06-2006

Οι ανελαστικές κοινωνίες σαν την ελληνική έχουν κάτι πνιγηρό που ευνοεί τα μηδενιστικά φαινόμενα. Το μηδέν βρίσκει πρόσφορο έδαφος όταν νιώθουμε πολύ συγκροτημένοι για να ονειρευόμαστε. Χάνουμε την έκπληξι του παιδιού από μέσα μας, ενώ στο συστηματικό υπολογισμό των τακτοποιήσεων η ζωή αντικαθίσταται με μαύρες τρύπες του χρόνου. Τα πράγματα μιλούν όταν τα θαυμάζουμε, σιωπούν εφ’ όσον τα παρατηρούμε. […] Καθώς το παρόν γλιστρά διαρκώς μέσα από τα χέρια μας, γλιστρά μαζί εναγώνια και η απόλυτη αξία του. Χωρίς υπερβατικό σημείο αναφοράς είμαστε καταδικασμένοι να παραδίδωμε σαν δήμιοι το παρόν στο ανελέητο «νυν» του και να χειρονομούμε κατόπιν αλλοπρόσαλλα πίσω από το φάντασμά του.

Ψυχικό υπόβαθρο του μηδενισμού είναι η τραυματική αποτυχία της αυτοπραγματώσεως, που γυρνά εκδικητικά σε ολική απόρριψι της κοινωνίας. Ο συνδυασμός απύθμενης φιλοδοξίας και ανυπόφορης αδυναμίας οδηγεί σε υπαρξιακή πλαστοπροσωπία («φαίνομαι λίγος αλλά νοιώθω πολύς») και περαιτέρω σε απελπισμένη βιαιότητα. […]

Thessaloniki 30-06-2006

Πάνω από την ευημερία, οι κοινωνίες βάζουν την συνήθεια και την ασφάλεια. Η δύναμι και η αδυναμία του συντηρητησμού έγκειται εις το ότι τα συνδέει [τα δύο προηγούμενα: την συνήθεια και κυρίως την ασφάλεια] με στασιμότητα. Αυτό ισχύει εφ’ όσον η ιστορικότης είναι υποανάπτυκτη. Στο μέτρο που η δυναμική της ιστορίας αναπτύσσεται, η ασφάλεια συνδέεται με την αλλαγή. […]

Ο κόσμος μεταβάλλεται ραγδαία. Στην εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της φύσεως έχει προστεθή η αχανής αγορά της διαχειρίσεως των πληροφοριών με πλήθος παρεπόμενα. Αίφνης ο χώρος των πολιτισμικών αγαθών απλώνεται από τις εκδοτικές και δισκογραφικές εταιρείες στην βιομηχανία της μόδας και από εκεί στις εταιρείες αναπλάσεως πόλεων. […]

Ο εκσυγχρονισμός των παρ’ ημίν νοοτροπιών έχει καθοριστικό περιεχόμενο να ξεπεράσει τις αμυντικές συμπεριφορές, το αίσθημα ότι είμαστε διαρκώς απειλούμενοι, με το οποίο ο μυθικός μας ψυχισμός δικαιολογεί την ιστορική μας καχεξία και συγκαλύπτει την έλλειψι αυτοπεποιθήσεως. […]

Thessaloniki 29-06-2006

Εάν δεν γίνουν αποφασιστικά βήματα εκσυγχρονισμού των νοοτροπιών, είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσει ο λαός την παραγωγική προσπάθεια και να αναπτύξη το αίσθημα της αλληλεγγύου ευθύνης, πέρα των δεσμών τόπου, αίματος, υποχρεώσεων ή φιλίας. […] Όσο η τεχνολογική επανάστασι μεταφέρει το κέντρο της ανθρώπινης δραστηριότητας πέρα από τη φύσι, τόσο προβάλλει στον ορίζοντα της υπάρξεως μια οικονομία της δημιουργίας […] Τα πάντα μεταβάλλονται. […] Το όνειρο δίνει νόημα στον κόσμο και σκοπό στην πράξι μας. […] Ο άσκοπος χρόνος καλπάζει προς ένα τέλος πτωτικό, ο χρόνος του σκοπού καλπάζει προς την άνοιξι.

Thessaloniki 27-06-2006

Η δυναμική της σύγχρονης πραγματικότητος επιτάσσει να αποκηρύξομε το υπέρβαρο δημόσιο της ομοιομορφίας και της ομοιογένειας, για να στραφούμε προς μια κοινωνία διαφοράς […]

Ο σύγχρονος κόσμος διαθέτει κάτι αυθεντικά απελευθερωτικό, υπό την έννοια ότι κόβοντας τους δεσμούς του με τη φύσι αφήνει να τον διαπερνά ένα αναγεννητικό ρεύμα αποενοχοποιήσεως.

Thessaloniki 27-06-2006

Επικοινωνία και ενοχή είναι μεταξύ τους ασυμβίβαστα. Ο σημερινός απογαλακτισμός από τη φύσι λαμβάνει μεν τη μορφή και διαστάσεις οικολογικής καταστροφής, όμως δεν αποκλείεται εις βάθος χρόνου να μας κάνει να την σεβαστούμε και να μας επιτρέψει να τη σώσουμε. Η ανθρωπότης διεκδικεί συνειδητά και ασύνειδα την πνευματική της ενηλικίωσι […]

Βιώνουμε δραματικά και συναρπαστικά τις περιστάσεις μιας υπερβατικής αναγωγής […]

Τα αποσπάσματα του παραπάνω κειμένου μπόρεσα να τα κατανοήσω επειδή τα προηγούμενα χρόνια άκουσα για την βούληση για εξουσία ως κοινή σταθερά των όντων. Άλλες φορές αυτή τη βούληση τη λέω επιθυμία, πρόθεση, ακόμη και όνειρο. Αυτό καταλαβαίνω όταν διαβάζω φράσεις όπως:

«Δεν ξέρουμε που πάμε, επειδή δεν αποφασίζουμε τι θέλουμε»

«Συρρικνώνουμε, έτσι, την πρωτοβουλία μας»

«συνείδηση αποστολής»

«απύθμενη φιλοδοξία»

«Ο άσκοπος χρόνος / ο χρόνος του σκοπού»

Ένα άλλο ύπουλο στοιχείο στα αποσπάσματα του παραπάνω κειμένου είναι αντιφατική αποδοχή «μιας υπερβατικής αναγωγής». Από την μία απεμπολίζοται ή ναρκωτικές ψευδαισθήσεις:

«Κατά βάθος συγκρούονται η ιδέα μας για τα πράγματα και τα ίδια τα πράγματα»

«Η αλήθεια μας δυσκολεύει, ενώ μας ανακουφίζει η χίμαιρα»

«Η ανθρωπότης διεκδικεί την πνευματική της ενηλικίωσι»

Κι από την άλλη αυτές επανέρχονται σαν σε ποιο εκλεπτυσμένη και καλαίσθητη μορφή σαν αντίδοτο μάλιστα ενάντια στον μηδενισμό και την κατάθλιψη:

ειρωνικά: «πολύ συγκροτημένοι για να ονειρευόμαστε»

«Χωρίς υπερβατικό σημείο αναφοράς είμαστε καταδικασμένοι...»

«... καλπάζει προς την άνοιξι»

«Βιώνουμε δραματικά και συναρπαστικά τις περιστάσεις μιας υπερβατικής αναγωγής»

Νομίζω όμως ότι του συγγραφέα, του είναι γνωστή αυτή η αντίφαση. Με φράσεις όπως «ο κόσμος μεταβάλλεται ραγδαία» και «τα πάντα μεταβάλλονται» καθώς και με τη συνολική οξυδέρκεια της παρατηρητικότητάς του καταφέρνει να διεγείρει ενός είδους εμπιστοσύνη. Αλλά αυτό μάλλον θα συμβαίνει επειδή εν μέρη ήμουν από πριν πεισμένος. Ίσως να είναι δυνατή μια καλύτερη περιγραφή, κι αυτό είναι σημαντικό. Στη περιγραφή που κάνει με βοηθάει το ότι χρησιμοποιεί τους όρους της μεταβολής και της βούλησης. Πρέπει όμως να αναγνωρίσω ότι το πρόβλημα που αναφέρει είτε το περιγράφει καλά είτε όχι και τόσο πετυχημένα, υπάρχει.

Τον συναντώ πάλι στην ευγένεια της πρόθεσης και την αισιοδοξία της πρότασης για δημιουργία.

«Το όνειρο δίνει νόημα στον κόσμο και σκοπό στην πράξι μας».

Από το κομμάτι «Απογραφή» του Στέλιου Ράμφου από το βιβλιαράκι «Σαν διφορούμενο άγγιγμα» Εκδόσεις Αρμός, 2005

ISBN 960-527-325-X